متأسفانه هنگام صحبت در مورد جاسوسی از یک جامعه و از یک کشور برخی افراد با کوته ­نظری عنوان می­کنند که حتّی اگر هم از اطلاعات من جاسوسی کنند چه مشکلی پیش می­آید؟ مگر من چه آدم مهمی هستم؟ ضمن وجود احتمالاتی از جمله اینکه هر انسان برجسته ­ای روزی انسانی کاملاً عادی بوده است و احتمال مشهور شدن هرکس وجود دارد قصد نویسنده اشاره به مسائل بزرگتری از اینگونه جاسوسی­هاست. یکی از نمودهای این دست جاسوسی­ها در فتنه­ ی سال 88 رخ داد. در آن زمان برخی افراد وقتی در حین خرابکاری دستگیر می­شدند و پس از تعهد و چند ساعت آزاد می­شدند دیده می­شد که در خرابکاری دیگری دوباره حضور دارند و دوباره بازداشت می­شدند. با بازجویی از این افراد مشخّص شد که گروهی از آنها مورد تهدید قرار گرفته ­اند. برای مثال با جوانی که استعداد خرابکاری داشته است تماس گرفته­ اند و وی را تهدید کرده ­اند که اگر در خرابکاری شرکت نکند با استفاده از فیلم­ها و عکس­هایی که از وی دارند تا آخر عمر وی را بی ­آبرو می­کنند. در این مثال می­بینید که شخصی ناخواسته وارد یک فضای مخرّب سیاسی می­شود و این شخص نیز همچون همه ­ی ما یک انسان معمولی است. او فقط یک قربانی است که به جای او هر کدام از ما می­توانستیم باشیم. پس برای سرباز شیطان شدن نیاز نیست انسان مهمّی باشیم. اتفاقا در این موارد شیطان به دنبال انسانهای کاملاً معمولی می­گردد تا آنها را سرباز خط مقدم خود سازد؛ هیچوقت سران فتنه ­ها خود را در خط مقدم نبرد قرار نمی­دهند، این انسانهای معمولی و قربانی هستند که جان فدای آنها می­شوند. این یک مثال از مشکلات فردی در جاسوسی بود. امّا قصد اصلی نویسنده ایجاد توجه نسبت به مسائل جمعی است.

در اینگونه جاسوسیهای گسترده، اهداف تنها یک فرد نیستند، بلکه هدف جامعه است که شبکه ­های اجتماعی از جمله مفید­ترین و راحت­ترین روشهای این دست جاسوسیها هستند. در این دست جاسوسیها هر فرد به تنهایی مهم نیست بلکه فرد یک نمونه ­ی آماری تلقی می­شود. برای مثال وایبر با تطبیق موقعیت مکانی کاربران خود روی نقشه ­ی ایران به یک آمار خیلی ساده دست می­ یابد که برای مثال بیشترین کاربران وایبر در تهران هستند و کمترین کاربران در سیستان و بلوچستان. با این داده ­ی بسیار ساده او متوجه می­شود قدرت نفوذ خود در تهران بیشتر است بعلاوه این­که باید برای بازاریابی در استانی مثل سیستان و بلوچستان کار کند. فراتر از این می­تواند متوجه شود که در کجای ایران مردم بیشتر وابسته به گوشی­های هوشمند هستند. در کجای ایران مردم بیشتر با گوشی به اینترنت متصل می­شوند. این دست اطلاعات بسیار خام و ساده می­توانند مقدمه ­ی تحلیل­های مهم­تر و بزرگتری قرار گیرند. در واقع اگر یک دانشجوی جامعه ­شناس ایرانی بخواهد همین اطلاعات ساده را برای پایان­ نامه ­ی خود جمع آوری کند باید با صرف هزینه و وقت بسیار و از طریق پرسشنامه و از طریق نمونه­ ی آماری اندک به نتایج خود دست یابد حال آنکه پیشاپیش مشخّص است که روایی اطلاعات جمع ­آوری شده توسط او بسیار پایین ­تر از اطلاعاتی است که در دست شرکت وایبر قرار دارد و این در حالی است که وایبر بصورت لحظه به لحظه اطلاعات خود را به روز می­کند ومی­تواند شناختی کلّی و جامع و به روز از خصوصیات کلّی (اعم از احساسات و دیگر ویژگیهای جمعی) ایرانیان به دست بیاورد. این تنها یک مثال کوچک بود. وایبر می­تواند بفهمد مردم کجا بیشتر پیامک میزنند و مردم کجا بیشتر زنگ میزنند و حتی مردم کجا فقط نظاره می­کنند و فعال نیستند و قس علی هذا.

نکته­ ی دیگر در این رابطه ویژگی دیگر وایبر (و نرم ­افزارهای مشابه آن) در خواندن لیست دفترچه ­ی تلفن همراه، مکالمات و پیامکهاست. اینکه در لیست دفترچه تلفن همراه یک نفر 100 نفر و در دیگری 200 نفر و در دیگری 1000 نفر هستند آیا برای شما بی معنی است؟ قطعاً خیر. این آمار معنی ­دار می­تواند برای یک سرویس اطلاعاتی برای شناخت افراد اجتماعی­ تر سودمند باشد حال آنکه این ساده­ ترین نوع اطلاعاتی است که از یک لیست دفترچه تلفن همراه به دست می­آید. برای مثال یک سرویس اطلاعاتی درک می­کند که اگر بتواند یک نفر که 1000 کانتکت در لیست تلفن همراه خود دارد را تحت تأثیر قرار دهد برایش سودمندتر از کسی است که 100نفر کانتکت دارد. یا این سرویس­ها می­توانند با وزن­ دهی به کانتکت مخاطبان به شبکه­ ی عظیم ارتباطات در یک کشور دست پیدا کنند. برای مثال با تطبیق لیست تماس­ها و پیامک­ها با لیست دفترچه ­ی تلفن همراه می­توان فهمید یک نفر با چه کسانی بیشتر در ارتباط است و با چه کسانی اصلاً در ارتباط نیست. برای مثال ممکن است کسی 1000نفر در دفترچه ی خود داشته باشد امّا به 900 نفر آنها در یک سال گذشته حتّی یک پیامک هم نزده است و با 50 نفر باقیمانده نیز در 3 ماه گذشته ارتباط نداشته است امّا کسی که 200 نفر در دفترچه­ی خود داشته است با 100نفر آنها در طول یک ماه گذشته حداقل 2بار تماس تلفنی داشته است بنابراین فرد دوم اجتماعی ­تر است. علاوه بر این می­توان 20 نفری را که هرکس بیشتر تماسهای پیامکی و تلفنی با آنها داشته است تشخیص داد و آنها را در یک گراف به تصویر کشید و افراد اجتماعی ­تر را بزرگتر و افراد غیر فعال را کوچکتر ترسیم کرد و این نقشه ­ی عظیم را برای فعالیت­ها فرهنگی خود و تأثیرگذاری روی افراد (کاری که در جنگ نرم تسخیر قلب­ها عنوان می­شود) نقشه ­ی راه قرار داد چرا که در این گراف نقش برخی کلیدی است و به نوعی شاهراه هستند و برخی در سرشاخه ­ها به سر میبرند و نقش کمرنگی دارند پس تسخیر قلب افراد کلیدی قطعاً نتایج بزرگتری در پی دارد.

این مباحث بسیار می­توانند ادامه بیابند و ساعت­ها درباره انواع اطلاعات و انواع روشهای کسب اطلاعات صحبت کرد و کتاب­ها نوشت امّا نویسنده به همین چند مثال ساده (که الحق پیش­ پا افتاده ­ترین نوع کارهایی است که می­توان کرد) بسنده می­کند و خواننده را به دوری از کوته ­بینی و توجه بیشتر به حقایق دنیای امروز دعوت می­کند. دنیای امروز پیچیده ­تر از هر زمانی در تاریخ بشر انسانی است و یکی از پیچیدگی ­های آن جهالت اکثر نوع بشر از فهم و دریافت این همه پیچیدگی است و به قول معروف استحمار نوع بشر و احمق پروری آنهاست تا توانایی درک این وقایع را نداشته باشند. در این سیستم یک عنصر مهم آن است که ما بعنوانِ یک مسلمان شیعه، سرباز جمع ­آوری اطلاعاتِ رژیم صهیونیستی نباشیم. با این دید شما را دعوت به مطالعه­ ی خبر ذیل می­کنم:

INSCOM یا فرماندھی اطلاعات و امنیت ارتش آمریکا به دنبال ابزاری است که بتواند تجزیه و تحلیل ھای لازم را بر روی داده ھا جمع آوری شده از یک لیست 40 کشوری انجام دھد و در ده تم تحلیلی از جمله “سیاسی، نظامی، اقتصادی، اجتماعی، زیرساخت ھا و سیستم ھای اطلاعاتی کشورھای خارجی،” و ھمچنین تجزیه و تحلیل احساسات و تجزیه و تحلیل ھای پیشگویانه وارد شود. این سرویس از طریق گوشی ھای ھوشمند و یا تبلت ھا، در دسترس این واحد ارتش قرار خواھد گرفت.[1]

همانطور که مشاهده می­شود این ابزارها به جمع­ آوری اطلاعات کلان سیاسی، نظامی، اقتصادی و اجتماعی و … میپردازند (نه تنها اطلاعات شخصی کاربران) و از آن طریق به تجزیه و تحلیل احساسات جمعی و نه فردی و پیشگویی درباره ­ی حرکات احساسی اجتماعی یک ملّت می­پردازند.